نشريۀ «فلسفه و كلام اسلامي» (دانشكدة الهيات دانشگاه تهران) سال 46 شماره 2 (پاييز و زمستان 92) منتشر شد. در اين شماره، دو مقاله آمده است كه يكي به مغالطه‌هاي موجود در براهين «ابطال تسلسل نامتناهي» مي‌پردازد و ديگري به نادرستي قاعدۀ «نقض موضوع».
بررسي شرايط سه گانه تسلسل محال وحيد خادم زاده*، محمد سعيدي مهر ص 41
چکيده مشاهده متن [PDF 210KB]
حكما با توسل به شرايط سه گانه «فعليت اجزاء»، «اجتماع در وجود» و «ترتب حقيقي»، كوشيده اند تا وجود نامتناهي در مجموع هايي همانند سلسله اعداد، حوادث زماني و نفوس مفارق را توجيه كنند و آن ها را از گزند برهان هاي ابطال تسلسل مصون دارند.
در اين مقاله نشان داده مي شود كه توسل به شرايط مذكور براي خروج سلسله اعداد، حوادث زماني، و نفوس مفارق از دايره نامتناهي بالفعل با موفقيت همراه نبوده است. تلازم عدد با كثرت در شرط اول، فقدان معناي مناسب براي اصطلاح «معيت» در شرط دوم، و لحاظ محدوديت هاي ذهن انساني در توجيه شرط سوم سبب مي گردد كه كارآيي اين شروط با چالشي جدي روبه رو گردد.
کليدواژگان: نامتناهي، تسلسل، فعليت، معيت، ترتب
نقضِ «نقض موضوع» مهدي عظيمي * ص 83
چکيده مشاهده متن [PDF 210KB]
در كتاب هاي منطق اسلاميِ دوره معاصر، «نقض موضوع» را قاعده اي برشمرده اند كه بر پايه آن مي توان از يك گزاره كليِ صادق، گزاره صادق ديگري را به دست آورد كه موضوع اش نقيض موضوع گزاره نخستين باشد و كم و كيف اش نيز دگرگون شده باشد. بنابراين، با كاربست اين قاعده بر موجَبي كلي مانند «هر الف ب است» سالبي جزئي همچون «برخي از نه ـ الف ب نيست» به دست مي آيد. در اين جستار، اما، نمايان خواهد شد كه همواره چنين نيست، بل كه گاه نتيجه نيز مانند مقدمه، موجبي كلي مثل «هر نه ـ الف ب است» از آب درمي آيد؛ و آن هنگامي است كه موضوع گزاره اصلي اخص مطلق از محمول، و محمول برابر با عام ترين مفهوم كلي باشد. بدين سان آشكار خواهد شد كه قاعده نقض موضوع كليت ندارد و تخصيص بَردار است.
کليدواژگان: نقض موضوع، نقض الموضوع، تخصيص، عام ترين مفهوم كلي
پي‌نوشت: پيوندهاي «مشاهدۀ متن» مربوط به سايت مگيران است كه براي دانلود مقاله‌ها، نياز به ثبت نام و پرداخت آنلاين دارد. براي دانلود رايگان بايد منتظر انتشار مقالاه‌ها در سايت اختصاصي نشريۀ فلسفه و كلام اسلامي بود.