کتاب «قسطاس الافكار» سمرقندي
کتاب «قسطاس الافكار في تحقيق الاسرار» از شمس الدين سمرقندي (قرن هفتم و هشتم) با تحقيق دكتر نجم الدين پهلوان در دانشگاه آنكارا به عنوان رساله دكتراي ايشان در سال ۲۰۱۰ ميلادي دفاع شده و در سايت دانشگاه آنكارا قرار داده شده است. فايل اين كتاب را به صورت مستقيم از آدرس زير مي‌توانيد دانلود كنيد:
ÚISÙÁSU'L ÚISÙÁSU'L-EFKÁR fí TAÓÚÍ EFKÁR fí TAÓÚÍ EFKÁR
اين كتاب يكي از مهم‌ترين كتاب‌هاي منطقي در جهان اسلام است كه به بسط انديشه‌هاي افضل الدين خونجي (۵۹۰-۶۴۶ ق.) مي‌پردازد و از اين جهت اهميت بسيار دارد. در اين وبلاگ، قبلا در دو پست شمس الدین سمرقندی، منطق‌دان ناشناخته و قياس اقتراني شرطي نزد شمس الدين سمرقندي درباره اهميت كارهاي او نكاتي گفته بودم.
رسالۀ نجم الدين پهلوان ۹۱۹ صفحه است و از سه بخش تشكيل شده است: متن عربي كتاب قسطاس (صص ۲۷-۲۹۲)، ترجمه به زبان تركي (صص ۲۹۳-۶۰۰) و تجزيه و تحليل فني و محتوايي كتاب به زبان تركي (۶۰۱-۹۱۸) و يك صفحه چكيده انگليسي در پايان. متاسفانه بخش سوم اين رساله براي فارسي زبان‌ها قابل استفاده نيست.
از آنجا كه به تازگي به فايل اين رساله دسترسي يافته‌ام فعلا فرصت نكرده‌ام متن عربي كتاب را بخوانم و از اين رو درباره ميزان دقت مصحح چيزي نمي‌توانم بگويم جز اينكه با تورق بسيار كم، به نظر مي‌رسد تصحيح نسبتا خوبي انجام شده است. پهلوان نسخه‌هاي متعددي از كتاب را از كتابخانه‌هاي تركيه در اختيار داشته كه در ايران در دسترس نيست و البته نسخه‌هايي نيز در كتابخانه مجلس ايران هست كه در اختيار پهلوان نبوده است.
سمرقندي خود شرحي بر اين كتاب دارد كه بخش قضاياي آن را دانشجويي در دانشگاه شهيد مطهري به عنوان رسالۀ كارشناسي ارشد در دست تصحيح و تحقيق دارد. بخش تصورات و بخش قياس اين شرح نيز نيازمند تحقيق و تصحيح است كه اميدوارم كساني آن را برعهده بگيرند.
با سپاس از آقاي دكتر سيد حسين موسويان كه نسخه‌اي از فايل كتاب را در اختيار بنده گذاشتند.